Uslovi za rad turističkih agencija u Srbiji su regulisani Zakonom o turizmu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019) i podzakonskim aktima, kao i Zakonom o ugostiteljstvu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019).
Zakonom o ugostiteljstvu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019) uveden je centralni informacioni sistem u oblasti ugostiteljstva i turizma (E-turista), kao jedinstven i centralizovan elektronski informacioni sistem, koji sadrži sve relevantne podatke o pružaocima usluge smeštaja i objektima za smeštaj, preko koga se vrši njihova evidencija i unose drugi podaci proistekli iz obavljanja ugostiteljske, nautičke i lovnoturističke, odnosno turističke delatnosti (CIS).
Odredbama člana 67. Stav 7. Zakona o turizmu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019) utvrđena je dužnost turističkih agencija da unose podatke iz evidencije u centralni informacioni sistem u oblasti ugostiteljstva i turizma, u skladu sa zakonom kojim se uređuje ugostiteljstvo.
Pravilnik o načinu unošenja, rada, vođenja i korišćenja centralnog informacionog sistema i njegovoj sadržini i vrsti podataka („Sl. glasnik RS“, br. 87/2020, 67/2021 i 58/2023 – izmene i dopune) i Pravilnik o obliku, sadržini i načinu vođenja evidencije i unošenje podataka u centralni informacioni sistem od strane turističkih agencija („Sl. glasnik RS“, br. 82/2023) detaljno regulišu modul E turista, koji je uveden Zakonom o ugostiteljstvu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019).
Turistička agencija obavlja delatnost organizovanja, ponude, prodaje i realizovanja turističkih putovanja, izleta i pružanje drugih usluga uobičajenih u turističkom prometu, u skladu sa Zakonom o turizmu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019) i propisima donetim na osnovu ovog zakona.
Delatnost turističke agencije obavlja se u prostoru, odnosno mestu poslovanja koji ispunjava propisane uslove u pogledu uređenja i opremanja.
Delatnost turističke agencije može se obavljati povremeno na sajmovima i na drugim javnim manifestacijama, a najduže 15 dana, pod uslovima i na način propisan Zakonom o turizmu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019) i propisima donetim na osnovu ovog zakona.
Delatnost turističkih agencija može da obavlja privredno društvo, drugo pravno lice i preduzetnik ako je registrovan u odgovarajućem registru.
Udruženje koje obavlja delatnost turističkih agencija dužno je da tu delatnost upiše u odgovarajući registar.
Preduzetnik ne može da obavlja delatnost turističkih agencija u periodu prekida obavljanja delatnosti i ne može da otpočne sa obavljanjem delatnosti turističkih agencija pre datumAa naznačenog kao početak obavljanja delatnosti, koji je naveden u rešenju Agencije za privredne registre.
Ako turistička agencija obavlja turističku delatnost u sedištu, ali ne kao pretežnu delatnost, dužna je da za tu delatnost registruje ogranak, odnosno izdvojeno mesto, koji se registruje u odgovarajućem registru.
Ako turistička agencija obavlja turističku delatnost van sedišta dužna je da za tu delatnost u svakom prostoru, odnosno mestu poslovanja registruje ogranak, odnosno izdvojeno mesto, koji se registruje u odgovarajućem registru.
Izuzetno, turistička agencija koja povremeno obavlja turističku delatnost na sajmovima i na drugim javnim manifestacijama nije dužna da za taj prostor u kome obavlja delatnost obrazuje ogranak, odnosno izdvojeno mesto van sedišta.
Vrste turističkih agencija
Prema vrsti poslova koje obavljaju turističke agencije mogu biti:
- turistička agencija organizator turističkog putovanja (u daljem tekstu: organizator putovanja)
- turistička agencija posrednik u prodaji turističkog putovanja (u daljem tekstu: posrednik).
Uslovi za obavljanje poslova turističke agencije
Tehnička opremljenost
Prostor, odnosno mesto poslovanja turističke agencije u kome se obavlja turistička delatnost, mora da ispunjava uslove u pogledu uređenja i opremanja.
Izuzetno prostor, odnosno mesto poslovanja turističke agencije, koja prodaje usluge isključivo elektronskim putem, ne mora da ispunjava uslove u pogledu uređenja i opremanja. U tom slučaju turistička agencija nije dužna da za prostor, odnosno mesto poslovanja u kome obavlja turističku delatnost ispuni uslove u pogledu uređenja i opremanja.
Kadrovska osposobljenost
Turistička agencija mora da ima u svakom prostoru, odnosno mestu poslovanja u kome obavlja delatnost turističke agencije jedno zaposleno lice, sa punim radnim vremenom u svojstvu rukovodioca.
Lice, koje vrši funkciju rukovodioca turističke agencije mora da:
- zna srpski jezik
- aktivno zna najmanje jedan strani jezik
- ima najmanje višu stručnu spremu, odnosno stečeno visoko obrazovanje na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 180 ESPB bodova, osnovnim strukovnim studijama, odnosno na studijama u trajanju od tri godine, za rad kod organizatora putovanja
- ima najmanje srednje obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju turističkog, ekonomskog ili drugog društvenog smera za rad kod posrednika
- ima radno iskustvo u turističkoj delatnosti u trajanju od:
– tri godine za rad kod organizatora putovanja;
– jedne godine za rad kod posrednika.
Zaposleno lice koje je u neposrednom kontaktu sa strankama mora da ima najmanje srednje obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju i da poznaje najmanje jedan strani jezik.
U slučaju kada turistička agencija povremeno obavlja turističku delatnost na sajmovima i na drugim javnim manifestacijama, turistička agencija nije dužna da za taj prostor u kome obavlja delatnost turističke agencije ima jedno zaposleno lice, sa punim radnim vremenom u svojstvu rukovodioca..
Licenca
Organizator putovanja, ako ima propisanu licencu za organizovanje turističkog putovanja (u daljem tekstu: licenca) može da obavlja sledeće poslove:
- organizovanje, realizovanje i prodaja turističkih putovanja u zemlji i u inostranstvu
- organizovanje, realizovanje i prodaja putovanja učenika i studenata u inostranstvo radi učenja stranog jezika ili stručnog usavršavanja sa mogućnošću obavljanja privremenih i povremenih poslova.
Licenca se rangira u različite kategorije u zavisnosti od mesta realizovanja turističkih putovanja, i to:
- kategorija A koja se izdaje za obavljanje poslova organizovanja, realizovanja i prodaje turističkih putovanja u zemlji i inostranstvu
- kategorija B koja se izdaje za obavljanje poslova organizovanja turističkih putovanja u zemlji.
Organizator putovanja sa kategorijom B, pored poslova organizovanja turističkih putovanja u zemlji, može da pruži i uslugu koja obuhvata najviše jedno noćenje, u vremenskom trajanju ne dužem od 48 sati, u državama sa kojima se Republika Srbija graniči.
Uslovi i način rangiranja licence organizatora putovanja u različite kategorije, način promene kategorije licence, sadržinu zahteva za izdavanje i obnavljanje licence, kao i uslovi i način izdavanja svečane forme licence regulisani su Pravilnikom o uslovima i načinu rangiranja licence organizatora putovanja u različite kategorije, načinu promene kategorije licence, sadržini zahteva za izdavanje i obnavljanje licence, kao i o uslovima i načinu izdavanja svečane forme licence („Sl. glasnik RS“, br. 81/2019, 137/2020, 62/2021, 74/2021 i 75/2023 – izmene i dopune).
Na zahtev podnosioca Registrator turizma rešenjem izdaje licencu, sa rokom važenja od tri godine, od dana izdavanja rešenja podnosiocu zahteva koje naročito sadrži: puno poslovno ime, matični broj i sedište. Uz zahtev za izdavanje licence podnosilac prilaže dokaze o ispunjenosti propisanih uslova za licence.
Licenca, kao i promena kategorije licence se može obnoviti na način i pod uslovima pod kojima se izdaje, s tim da se zahtev za obnavljanje licence mora podneti najkasnije 35 dana pre isteka roka važenja licence.
Na zahtev organizatora putovanja Registrator turizma izdaje svečanu formu licence.
Uslovi za izdavanje licence
Licenca se izdaje privrednom društvu, drugom pravnom licu ili preduzetniku:
- koji ima zaposleno najmanje jedno lice u svojstvu rukovodioca, koje ispunjava sledeće uslove:
a) zna srpski jezik;
b) aktivno zna najmanje jedan strani jezik;
c) ima najmanje višu stručnu spremu, odnosno stečeno visoko obrazovanje na osnovnim akademskim studijama u obimu od najmanje 180 ESPB bodova, osnovnim strukovnim studijama, odnosno na studijama u trajanju od tri godine, za rad kod organizatora putovanja;
d) ima najmanje srednje obrazovanje u četvorogodišnjem trajanju turističkog, ekonomskog ili drugog društvenog smera za rad kod posrednika;
e) ima radno iskustvo u turističkoj delatnosti u trajanju od:
– tri godine za rad kod organizatora putovanja;
– jedne godine za rad kod posrednika. - koji se ne nalazi u postupku stečaja ili likvidacije
- kome u prethodnih 36 meseci nije oduzeta licenca
- čiji osnivači ili lica koja nakon osnivanja pristupe privrednom društvu nisu fizička lica kojima je kao preduzetnicima oduzeta licenca, odnosno koja su direktno ili indirektno imala kontrolno učešće u kapitalu privrednog društva kome je oduzeta licenca
- kome nije izrečena zaštitna mera zabrane obavljanja delatnosti, za vreme dok zabrana traje, niti je odgovornom licu izrečena mera bezbednosti zabrane vršenja delatnosti, poziva i dužnosti
- koji ima deponovana sredstva kod banke, sa propisanim iznosom u zavisnosti od kategorije licence (u daljem tekstu: depozit)
- koji ima propisanu garanciju putovanja za slučaj insolventnosti i radi naknade štete putniku nastale neispunjenjem, delimičnim ispunjenjem ili neurednim ispunjenjem ugovornih obaveza (u daljem tekstu: garancija putovanja).
Garancija putovanja
Garancijom putovanja usled insolventnosti organizatora putovanja posebno se obezbeđuju troškovi nužnog smeštaja, ishrane i povratka putnika sa putovanja u mesto polaska u zemlji i inostranstvu, kao i sva nastala potraživanja putnika.
Garancijom putovanja radi naknade štete obezbeđuje se naknada štete koja se prouzrokuje putniku neispunjenjem, delimičnim ispunjenjem ili neurednim ispunjenjem obaveza organizatora putovanja, koje su određene opštim uslovima i programom putovanja.
Korisnik garancije putovanja je lice koje u skladu sa Zakonom o turizmu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019) ima pravo na naknadu troškova, i to:
- lice koje je izmirilo troškove nužnog smeštaja, ishrane i povratka putnika sa putovanja u mesto polaska
- putnik u slučaju neispunjenja, delimičnog ispunjenja ili neurednog ispunjenja obaveza organizatora putovanja, koje su određene opštim uslovima i programom putovanja.
Garanciju putovanja u propisanom iznosu, kao i propisan depozit u zavisnosti od kategorije licence, organizator putovanja mora da ima za sve vreme trajanja licence.
Prestanak važenja licence
Licenca prestaje da važi:
- istekom roka za koji je izdata
- na osnovu zahteva nosioca licence
- oduzimanjem licence
- prestankom privrednog društva, preduzetnika, drugog pravnog lica usled čega se to pravno lice ili preduzetnik briše iz odgovarajućeg registra.
Prestankom važenja licence Registrator turizma briše organizatora putovanja iz Registra turizma bez donošenja posebnog akta.
Oduzimanje licence
Licenca se oduzima organizatoru putovanja ako:
- u periodu važenja licence prestane da ispunjava uslove iz člana 57. tač. 2), 5), 6) i 7) Zakona o turizmu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019)
- u periodu važenja licence prestane da ispunjava uslove za kategoriju licence, koja mu je određena rešenjem Registratora turizma
- postupi suprotno članu 68. stav 1. tač. 3), 4), 5), 6) i 9) Zakona o turizmu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019)
- nastupe teže posledice po zdravlje putnika zbog propusta organizatora putovanja
- su u toku jedne godine doneta dva pravosnažna rešenja o zabrani obavljanja delatnosti iz člana 122. stav 1. Zakona o turizmu („Sl. glasnik RS“, br. 17/2019).
Licenca se oduzima rešenjem koje donosi ministar i koje se dostavlja Registru turizma.
Rešenje o oduzimanju licence konačno je.
Na osnovu rešenja o oduzimanju licence, Registrator turizma briše organizatora putovanja iz Registra turizma bez donošenja posebnog akta.
Nakon oduzimanja licence organizator putovanja može da realizuje samo prethodno prodata putovanja, ako je za ta putovanja obezbeđena propisana garancija putovanja, kao i dokaz da je obezbeđeno izvršenje usluga za čiju prodaju postoji ugovor, neki drugi dokument ili pisana potvrda trećih lica kojima je povereno izvršenje tih usluga i ako se putnik pisanim putem sa tim saglasi.
Saznajte više:
Osiguranje putnika u javnom prevozu od posledica nesrećnog slučaja »
Iznajmljivanje motornih vozila (Rent a car) »
E-Registracija osnivanja privrednih društava u Srbiji »