Zakonom o zadrugama uređuju se pravni položaj zadruga, njihovo osnivanje, upravljanje i organi zadruge, sticanje i prestanak statusa zadrugara, knjiga zadrugara, imovina i poslovanje zadruge, fondovi, raspodela dobiti i pokriće gubitaka u zadrugama, prestanak zadruge, zadružni savezi, složene zadruge, registracija zadruga, zadružna revizija, kao i druga pitanja značajna za položaj i rad zadruge.
Na sva pitanja koja se odnose na zadruge, a koja nisu posebno uređena Zakonom o zadrugama, shodno se primenjuju odredbe zakona kojim se uređuje pravni položaj društava sa ograničenom odgovornošću.
Pojam zadruge i zadrugara
Zadruga je pravno lice, koja predstavlja poseban oblik organizovanja fizičkih lica (u daljem tekstu: zadrugar) koja poslovanjem na zadružnim principima ostvaruju svoje ekonomske, socijalne, kulturne i druge interese i koja upravljaju i kontrolišu poslovanje zadruge.
Zadruga stiče svojstvo pravnog lica upisom u registar koji vodi organ nadležan za poslove registracije privrednih subjekata (u daljem tekstu: Registar), u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata.
Zadruga se ne može organizovati kao privredno društvo u smislu zakona kojim se uređuju privredna društva ili kao drugi oblik organizovanja, niti se može pripojiti ili spojiti sa privrednim društvom ili drugim pravnim licem koje nije zadruga, niti promeniti oblik u privredno društvo ili drugo pravno lice.
Zadruga može biti osnivač, odnosno član drugog pravnog lica, u skladu sa zakonom i zadružnim pravilima.
Zadruga može da obrazuje jedan ili više ogranaka.
Zadrugar je fizičko lice koje je član zadruge i u celosti ili delimično posluje preko zadruge, odnosno koje preko zadruge prodaje svoje proizvode odnosno usluge, nabavlja proizvode ili koristi usluge potrebne za obavljanje svoje delatnosti ili na drugi način neposredno učestvuje u obavljanju delatnosti radi kojih je zadruga osnovana.
Poslovno ime
Zadruga posluje pod registrovanim poslovnim imenom. Poslovno ime zadruge obavezno sadrži oznaku vrste zadruge, pravne forme, naziva zadruge i mesta sedišta.
Isključivo privredni subjekti koji su registrovani i posluju u skladu sa Zakonom o zadrugama imaju pravo i obavezu da u poslovnom imenu koriste reč „zadruga“.
Zadruga može u poslovanju, pored poslovnog imena, da koristi i skraćeno poslovno ime, kao i poslovno ime na stranom jeziku, ako su ta imena navedena u osnivačkom aktu i registrovana u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata. Skraćeno poslovno ime obavezno sadrži naziv i pravnu formu.
Delatnost zadruge
Zadruga može obavljati zakonom dozvoljene delatnosti.
Pretežna delatnost zadruge određuje vrstu zadruge. Pretežna delatnost je ona delatnost koja je kao takva određena osnivačkim aktom i upisana u Registar.
Vrste zadruga
Zadruge se mogu osnovati kao zemljoradničke ili poljoprivredne, stambene, potrošačke, zanatske, radničke, studentsko-omladinske, socijalne, zdravstvene, kao i druge vrste zadruga za obavljanje proizvodnje, prometa robe, vršenja usluga i drugih delatnosti u skladu sa Zakonom o zadrugama.
Zadruge se mogu osnivati i za obavljanje drugih delatnosti koje nisu zabranjene zakonom.
Obrazovanje i rad učeničkih zadruga uređuje se propisima iz oblasti osnovnog i srednjeg obrazovanja i vaspitanja.
Posebna zaštita
Zadruga uživa posebnu zaštitu Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave u obavljanju njene pretežne delatnosti.
Posebna zaštita ogleda se u podsticanju zadrugarstva merama ekonomske, agrarne i stambene politike, kao i drugih razvojnih politika, uključujući davanje odgovarajućih olakšica i pogodnosti, koje se utvrđuju posebnim propisima, kao i mogućnosti osnivanja posebnih fondova (fondacija) za razvoj zadruga od strane jedinica lokalne samouprave ili autonomne pokrajine ili obezbeđivanjem sredstava u budžetu jedinica lokalne samouprave, autonomne pokrajine i republike.
Osnivanje zadruge
Zadruga se osniva na osnivačkoj skupštini, zaključenjem ugovora o osnivanju, usvajanjem zadružnih pravila i izborom organa.
Zadrugu može osnovati najmanje pet poslovno sposobnih fizičkih lica. Najmanji broj osnivača zadruge, ne mogu činiti lica koja žive u zajedničkom domaćinstvu sa osnivačem. Osnivači i zadrugari mogu da budu domaća i strana fizička lica u skladu sa zakonom.
Organi zadruge su: skupština, upravni odbor, nadzorni odbor i direktor.
Predsednik skupštine, predsednik i članovi upravnog odbora, nadzornog odbora i direktor, biraju se na vreme određeno zadružnim pravilima, koje ne može biti duže od pet godina, uz mogućnost ponovnog izbora.
U zadruzi koja ima manje od 20 zadrugara, zadružnim pravilima može da se odredi da funkciju upravnog odbora i nadzornog odbora vrši skupština zadruge.
Sredstva za osnivanje i poslovanje zadruge
Zavisno od ciljeva osnivanja i potrebnih sredstava za osnivanje i poslovanje, zadruge se mogu osnivati ulozima ili članarinama, u skladu sa ugovorom o osnivanju i zadružnim pravilima.
Osnivačka skupština
Osnivačku skupštinu saziva predstavnik osnivača koji su odlučili da osnuju zadrugu.
Osnivačka skupština se može održati i punovažno odlučivati ako skupštini prisustvuje najmanje pet osnivača.
Osnivačka skupština donosi odluke većinom glasova prisutnih, uz uslov da je potrebno minimum pet glasova osnivača za donošenje odluka. Većinom glasova prisutnih osnivačka skupština bira predsednika koji vodi sednicu skupštine.
Osnivači su dužni da uloge, odnosno članarine uplate na račun zadruge u roku od 30 dana od dana održavanja osnivačke skupštine.
Na osnivačkoj skupštini zadruge vodi se zapisnik u pisanom obliku.
Osnivački akt
Osnivački akt zadruge je ugovor o osnivanju koji se zaključuje u pisanoj formi.
Potpisi osnivača na ugovoru o osnivanju overavaju se u skladu sa zakonom kojim se uređuje overa potpisa.
Ugovor o osnivanju sadrži:
- poslovno ime i sedište zadruge
- lično ime i prebivalište, jedinstveni matični broj svakog osnivača, odnosno za stranca broj pasoša i državu izdavanja ili broj lične karte za stranca u skladu sa zakonom kojim se uređuju uslovi za ulazak, kretanje i boravak stranaca na teritoriji Republike Srbije, odnosno poslovno ime, adresu sedišta i matični broj zadruge koja je pravno lice u slučaju složenih zadruga
- pretežnu delatnost zadruge
- lično ime prvog direktora zadruge ili lično ime lica koje će zastupati zadrugu kao vršilac dužnosti direktora
- podatak da li zadruga posluje sa ulozima ili članarinama
- iznos osnovnog kapitala, iznos i vreme uplate novčanog uloga svakog osnivača, opis vrste, vrednost, način i vreme unošenja nenovčanog uloga svakog osnivača
- iznos, vreme i način plaćanja članarine za osnivače zadruge koja se osniva i posluje bez uloga
- način obezbeđenja sredstava za pokriće troškova osnivanja
- druga pitanja od značaja za osnivanje zadruge.
Osnivački akt menja se odlukom skupštine zadruge u skladu sa Zakonom o zadrugama.
Potpis predsednika skupštine na izmenjenom osnivačkom aktu overava se u skladu sa zakonom kojim se uređuje overa potpisa, ako je to predviđeno osnivačkim aktom i ako je ta obaveza registrovana u skladu sa zakonom kojim se uređuje registracija privrednih subjekata.
Zakonski zastupnik zadruge u obavezi je da nakon svake izmene osnivačkog akta sačini i potpiše prečišćeni tekst tog dokumenata.
Zadružna pravila
Zadružna pravila su opšti akt zadruge kojim se uređuje upravljanje zadrugom, unutrašnja organizacija zadruge i druga pitanja od značaja za upravljanje i poslovanje zadruge u skladu sa Zakonom o zadrugama.
Zakonski zastupnik zadruge i predsednik skupštine zadruge u obavezi su da nakon svake izmene zadružnih pravila sačine i potpišu prečišćeni tekst tog dokumenata.
Osnovni kapital i ulozi zadrugara
Ukoliko zadrugari ulažu u zadrugu uloge, oni mogu biti novčani i nenovčani.
Nenovčanim ulogom smatraju se stvari i prava izraženi u novčanoj protivvrednosti.
Ulozi zadrugara čine osnovni kapital zadruge. Minimalni osnovni kapital zadruge iznosi 100 dinara.
Zadružnim pravilima određuje se minimalni pojedinačni ulog. Ulog i deo uloga se ne mogu vraćati zadrugaru, zalagati niti biti predmet izvršenja ili obezbeđenja za obaveze zadrugara, za vreme trajanja statusa zadrugara.
Zadrugar može imati samo jedan ulog u zadruzi. Ulozi zadrugara ne moraju biti jednaki.
Ulog zadrugara ne može se prenositi pravnim poslom.
Povećanje i smanjenje osnovnog kapitala
Osnovni kapital zadruge može se, odlukom skupštine zadruge, povećati: ulozima novih zadrugara, povećanjem uloga postojećih zadrugara ili pretvaranjem neraspoređene dobiti, odnosno raspoloživih rezervi za te namene, ulozima zadrugara.
Osnovni kapital zadruge može se smanjiti odlukom skupštine zadruge, ali ne ispod zakonom propisanog minimalnog novčanog osnivačkog kapitala u iznosu od 100 dinara.
Članarina
Zadruge koje se osnivaju bez uloga zadrugara, sredstva za osnivanje i poslovanje obezbeđuju iz članarine zadrugara. Iznos članarine određuje se zadružnim pravilima u jednakom iznosu za sve osnivače, kao i za zadrugare koji pristupe zadruzi nakon osnivanja.Po prestanku statusa zadrugara, članarina se ne vraća.
Odredbe Zakona o zadrugama kojima se uređuje osnovni kapital, ne primenjuju se na zadruge koje se osnivaju i posluju sa članarinama.
Saznajte više:
Osnivanje firme, ogranka i predstavništva »
Oblici radnog angažovanja u Republici Srbiji »