Prema odredbama Zakona o privrednim društvima ulozi u društvo mogu da budu novčani i nenovčani i izražavaju se u dinarima.
Ako se uplata novčanog uloga vrši u stranoj valuti u skladu sa zakonom koji uređuje devizno poslovanje, dinarska protivvrednost uloga obračunava se po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan uplate uloga.
Nenovčani ulozi mogu biti u stvarima i pravima, ako Zakonom o privrednim društvima za pojedine forme društava nije drugačije određeno.
Osnovni (registrovani) kapital društva je novčana vrednost upisanih uloga članova društva u društvo koja je registrovana u skladu sa zakonom o registraciji.
Obaveza uplate, odnosno unosa uloga
Lica koja su osnivačkim aktom ili na drugi način preuzela obavezu da uplate odnosno unesu u društvo određeni ulog odgovaraju društvu za izvršenje te obaveze i u obavezi su da naknade štetu koja je društvu prouzrokovana propuštanjem ili kašnjenjem izvršenja te obaveze. Po osnovu preuzete obaveze da uplate odnosno unesu u društvo određeni ulog lica stiču udeo u društvu, odnosno akcije društva.
Ulozi koji su uplaćeni, odnosno uneti u društvo postaju imovina društva.
Novčani i nenovčani ulog prilikom osnivanja društva ili povećanja osnovnog kapitala mora se uplatiti, odnosno uneti u roku određenom u osnivačkom aktu, odnosno odluci o povećanju kapitala, s tim da se taj rok računa od dana registracije osnivačkog akta, odnosno odluke o povećanju kapitala i ne može biti duži od:
- u slučaju povećanja kapitala akcionarskog društva koje je javno društvo po osnovu uspešno izvršene javne ponude akcija, uz objavljivanje prospekta, u smislu zakona kojim se uređuje tržište kapitala (u daljem tekstu: javno akcionarsko društvo) novčanim ulogom putem javne ponude – odmah po okončanju roka za upis akcija, u skladu sa zakonom koji uređuje tržište kapitala, a u ostalim slučajevima dve godine
- pet godina za ostala društva osim u slučaju kada se akcije izdaju u postupku javne ponude u smislu zakona kojim se uređuje tržište kapitala kojom akcionarsko društvo postaje javno akcionarsko društvo, kada se ulog mora uplatiti odmah po okončanju roka za upis akcija.
Društvo ne može da oslobodi članove društva obaveze da uplate, odnosno unesu ulog u društvo, osim u postupku smanjenja kapitala uz primenu odredaba člana 147a, odnosno člana 319. Zakona o privrednim društvima o zaštiti poverilaca.
Izuzetno, odlukom ortaka, komplementara, odnosno skupštine, može se obaveza člana društva uz njegovu saglasnost zameniti drugom obavezom, i to:
- obaveza na uplatu novčanog uloga u društvo obavezom na unos nenovčanog uloga iste vrednosti, osim u slučaju javne ponude akcija uz objavljivanje prospekta
- obaveza na unos nenovčanog uloga u društvo obavezom na uplatu novčanog uloga iste vrednosti
- obaveza na unos jednog nenovčanog uloga u društvo obavezom na unos drugog nenovčanog uloga iste vrednosti.
Navedena odluka donosi se:
- u slučaju ortačkog i komanditnog društva, jednoglasno od strane ortaka, odnosno komplementara, osim ako osnivačkim aktom nije drugačije propisano
- u slučaju društva s ograničenom odgovornošću, dvotrećinskom većinom glasova svih članova društva, osim ako je osnivačkim aktom određena veća većina
- u slučaju akcionarskog društva, tročetvrtinskom većinom glasova prisutnih akcionara, osim ako je statutom određena veća većina.
Posledice neuplate, odnosno neunošenja uloga
Osnivačkim aktom, odnosno statutom u slučaju akcionarskog društva može se predvideti i obaveza plaćanja ugovorne kazne za slučaj neblagovremenog izvršenja, odnosno neizvršenja obaveze članova društva da unesu u društvo nenovčani ulog.
U slučaju da član društva propusti da izvrši svoju obavezu da uplati odnosno unese određeni ulog u društvo može da ga pozove pisanim putem da tu obavezu izvrši u naknadnom roku koji ne može biti kraći od 30 dana od dana slanja tog poziva. Izuzetno, javno akcionarsko društvo je dužno da uputi navedeni poziv u roku od 90 dana od dana isteka roka za izvršenje obaveze člana društva da uplati odnosno unese u društvo određeni ulog u društvo, ako kraći rok nije određen osnivačkim aktom, odnosno statutom.
U pozivu društvo je u obavezi da upozori tog člana društva na posledice propuštanja da svoju obavezu izvrši i u tom naknadnom roku. Društvo je dužno da poziv u roku od tri dana od dana slanja poziva objavi i na internet stranici registra privrednih subjekata, u trajanju najmanje jednakom dužini trajanja roka od 30 dana od dana slanja poziva.
Ako više članova društva nije izvršilo svoju obavezu da uplati odnosno unese u društvo određeni ulog u društvo istovremeno im se dostavlja poziv kojim se određuje isti naknadni rok za izvršenje obaveze.
Ako član društva propusti da svoju obavezu izvrši i u naknadnom roku, društvo može doneti odluku o isključenju tog člana iz društva, odnosno u slučaju akcionarskog društva odluku o povlačenju i poništaju bez naknade akcija tog akcionara koje nisu uplaćene, odnosno za koje nije unet nenovčani ulog u društvo. Javno akcionarsko društvo je u obavezi da donese navedenu odluku.
Odgovornost u slučaju prenosa udela, odnosno akcija
U slučaju prenosa udela, odnosno akcija, prenosilac i sticalac odgovorni su solidarno prema društvu za obaveze prenosioca u vezi sa ulogom nastale do tog prenosa, u skladu sa odredbama Zakona o privrednim društvima za svaku pojedinu formu društva.
Prava društva ostvaruju se tužbom nadležnom sudu, koju osim društva mogu podneti i članovi društva koji poseduju ili predstavljaju najmanje 5% osnovnog kapitala društva.
Utvrđivanje vrednosti nenovčanog uloga
Vrednost nenovčanog uloga utvrđuje se:
- od strane jedinog člana društva ili sporazumno od strane svih članova društva
- putem procene, u skladu sa čl. 51. do 58. Zakona o privrednim društvima.
U javnim akcionarskim društvima vrednost nenovčanog uloga utvrđuje se isključivo putem procene u skladu sa čl. 51. do 58. Zakona o privrednim durštvima.
Procena vrednosti nenovčanog uloga
Vrednost nenovčanog uloga u društvo procenjuje ovlašćeni sudski veštak, revizor ili drugo stručno lice koje je od strane nadležnog državnog organa Republike Srbije ovlašćeno da vrši procene vrednosti određenih stvari ili prava. Procenu može vršiti i privredno društvo koje ispunjava zakonom propisane uslove da vrši procene vrednosti stvari ili prava koja su predmet procene.
Procena vrednosti nenovčanog uloga ne može biti starija od godinu dana od dana unosa nenovčanog uloga.
Procena vrednosti nenovčanog uloga registruje se i objavljuje u skladu sa zakonom o registraciji.
Pobijanje sporazumno utvrđene vrednosti nenovčanog uloga
Ako je vrednost nenovčanog uloga utvrđena sporazumno od strane članova društva, a društvo nije u mogućnosti da izmiruje svoje obaveze u redovnom toku poslovanja, poverilac društva ima pravo da zahteva da nadležni sud u vanparničnom postupku utvrdi vrednost nenovčanog uloga u vreme unošenja tog uloga.
Zahtev nadležnom sudu ne može se podneti po isteku roka od pet godina od dana unosa nenovčanog uloga u društvo.
Ako sud u vanparničnom postupku utvrdi da je vrednost nenovčanog uloga bila manja od sporazumno utvrđene, sud će naložiti članu društva koji je uneo taj nenovčani ulog da razliku do sporazumno utvrđene vrednosti tog uloga isplati društvu i da solidarno sa društvom snosi troškove vanparničnog postupka.
Član društva koji je uneo nenovčani ulog za koji je sporazumno utvrđena vrednost, snosi teret dokazivanja vrednosti tog nenovčanog uloga.
Zabrana povraćaja uloga
Članovima društva ne može se izvršiti povraćaj uplaćenih, odnosno unetih uloga, niti im se može platiti kamata na ono što su uložili u društvo.
Plaćanje cene kod sticanja sopstvenih udela odnosno akcija, kao ni druga plaćanja članovima društva koja se vrše u skladu sa ovim zakonom, ne smatraju se vraćanjem uloga članovima društva.
Saznajte više:
Pravni okvir za osnivanje firme »
Smanjenje osnovnog kapitala društva sa ograničenom odgovornošću »
Dodatne uplate člana privrednog društva »