Ugovor o preuzimanju duga predstavlja sporazum dužnika i preuzimaoca na koji je pristao poverilac da se ugovorom menja dužnik obaveze.
Preuzimanje duga je regulisano odredbama člana 446. do 450. Zakona o obligacionim odnosima i predstavlja jedan od zakonom predviđenih načina promene dužnika i to zaključenjem ugovora.
Prema odredbama Zakona o obligacionim odnosima Ugovor o preuzimanju duga je neformalan ugovor. Međutim ukoliko se sporazumom dužnika i trećeg lica na treće lice prenosi dug, čiji je izvor u nekom ugovoru, koji po samom zakonu mora da bude zaključen u određenoj formi (na primer, pismenoj ili overa kod suda) i sam sporazum o preuzimanju duga mora biti zaključen u istoj formi.
Ugovor o preuzimanju duga proizvodi pravno dejstvo bez obzira na motive, koji su rukovodili dužnika i treće lice – preuzimaoca da zaključi navedeni ugovor kojim će treće lice preuzeti dug dužnika na sebe.
Dugovi koji se ne mogu preneti
Predmet Ugovora o preuzimanju duga ne može da bude dugovanje, koje kao predmet obligacije nije podobno za prenos, s obzirom da je vezano za ličnost dužnika ili samo pravna priroda duga ukazuje da ga nije moguće preuzimati.
Pristanak poverioca kao uslov preuzimanja duga
Ugovor o preuzimanju duga proizvodi pravno dejstvo ukoliko poverilac da svoj pristanak na zaključeni ugovor između dužnika i preuzimaoca. U suprotnom ugovor o preuzimanju duga ne može ni da nastane ni da proizvodi pravno dejstvo.
O zaključenju ugovora o preuzimanju duga poverioca, prema odredbama člana 446. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima, mogu da obaveste i dužnik i preuzimalac, Po prijemu obaveštenja o zaključenju ugovora poverilac svakome od navedenih lica, odnosno i dužniku i preuzimaocu kao ugovornim stranama može saopštiti svoj pristanak za preuzimanje duga.
Pristanak mora biti dat nedvosmislenom izjavom volje poverioca u formi koja je predviđena za zaključenje Ugovora o preuzimanju duga.
Takođe Zakon o obligacionim odnosima je uspostavio zakonsku pretpostavku davanja pristanka poverioca na zaključeni ugovor o preuzimanju duga u tačno zakonom opisanoj situaciji. Prema odredbama člana 446. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima pretpostavlja se da je poverilac dao svoj pristanak ako je bez ograde primio neko ispunjenje od preuzimaoca koje je ovaj učinio u svoje ime. Navedena zakonska pretpostavka je po svojoj pravnoj prirodi oboriva.
Dejstvo preuzimanja ispunjenja
Ugovor o preuzimanju duga ima dejstvo ugovora o preuzimanju ispunjenja za vreme dok poverilac ne bude dao svoj pristanak na ugovor o preuzimanju duga, kao i ako on odbije da dâ pristanak.
Preuzimanje ispunjenja se vrši takođe ugovorom između dužnika i trećeg lica – u ovom slučaju preuzimaoca, kojim se ovaj obavezuje prema dužniku da ispuni njegovu obavezu prema poveriocu, što je razlika između ugovora o preuzimanju duga i ugovora o preuzimanju ispunjenja.
Ugovor o preuzimanju duga obezbeđenog hipotekom
Kada je prilikom otuđenja neke nepokretnosti na kojoj je upisana hipoteka, između pribavioca i otuđioca ugovoreno da će pribavilac preuzeti dug prema hipotekarnom poveriocu, smatra se da je hipotekarni poverilac dao pristanak na ugovor o preuzimanju duga, ako ga na pismeni poziv od otuđioca nije odbio u roku od tri meseca od prijema poziva.
Da bi zakonska pretpostavka stupila na snagu, odnosno proizvela očekivana dejstva poverilac mora biti pismeno pozvan na davanje saglasnosti i u pozivu mu se posebno mora ukazati na posledicu njenog uskraćivanja, odnosno, da će se ukoliko u roku od tri meseca ne da izjavu kojom odbija saglasnost, smatrati da je dao svoj pristanak na ugovor o preuzimanju duga obezbeđenog hipotekom.
Poverilac može sprečiti da nastupi zakonom navedena pretpostavka samo izričitom izjavom da se protivi preuzimanju duga, koja mora biti data u striktno opredeljenom roku od tri meseca.
Dejstvo ugovora o preuzimanju duga
Promena dužnika je najznačajnije dejstvo zaključenog ugovora o preuzimanju duga. Da bi ta promena nastala, ugovor o preuzimanju duga mora ispuniti sve uslove, odnosno mora biti zaključen između dužnika iz obligacije i preuzimaoca, i mora biti odobren, odnosno na njega mora pristati poverilac.
Insolventnost preuzimaoca duga
Dužnik se neće osloboditi obaveze zaključenjem ugovora o preuzimanju duga, ako je u vreme poveriočevog pristanka na ugovor o preuzimanju duga preuzimalac bio prezadužen, a poverilac to nije znao niti je morao znati.
U takvoj situaciji dužnici navedene obaveze biće i raniji dužnik i preuzimalac, odnosno ugovor o preuzimanju duga imaće dejstvo ugovora o pristupanju duga.
Ugovor o preuzimanju duga i sporedna prava poverioca
Odredbama člana 449. Zakona o obligacionim odnosima izričito je regulisano dejstvo zaključenja ugovora o preuzimanju duga na sporedna prava poverioca.
Sporedna prava koja su dotle postojala uz potraživanja ostaju i dalje po zaključenju ugovora o preuzimanju duga, ali jemstvo kao i zaloga koje su dala treća lica prestaju, ako jemci i zalogodavci ne pristaju da odgovaraju i za novog dužnika.
Posebno je značajno naglasiti da nenaplaćene kamate ne spadaju pod opšti režim sporednih prava, već je zakonom posebno propisano da ako nije šta drugo ugovoreno, preuzimalac ne odgovara za nenaplaćene kamate koje su dospele do preuzimanja.
Prigovori preuzimaoca duga
Prema odredbama člana 450. Zakona o obligacionim odnosima preuzimalac duga može da istakne poveriocu sve prigovore koji proističu iz pravnog odnosa između pređašnjeg dužnika i poverioca iz koga potiče preuzeti dug, kao i prigovore koje preuzimalac ima prema poveriocu.
Preuzimalac međutim ne može istaći poveriocu prigovore koji potiču iz njegovog pravnog odnosa sa pređašnjim dužnikom.
Ugovor o preuzimanju duga i zastarelost
Ugovor o preuzimanju duga neće imati za posledicu produženje roka zastarelosti preuzetog duga. Rok zastarelosti će nesmetano i u kontinuitetu teći, jer će se u vreme zastarelosti računati i vreme koje je proteklo u korist dužnikovih prethodnika.
Saznajte više:
Prinudna naplata sa računa klijenta »
Naplata potraživanja od dužnika u blokadi »