Osnivanje doo iz radnog odnosa može se analizirati sa aspekta kompanijskog prava i sa aspekta radnog prava.
Osnivanje doo iz radnog odnosa sa aspekta kompanijskog prava
Posmatrano sa aspekta kompanijskog prava postojanje radnog odnosa kod osnivača nije relevantno za osnivanje doo. Osnivanje doo će biti registrovano od strane Agencije za privredne registre Republike Srbije ukoliko osnivač, koji je fizičko lice, dostavi Agenciji za privredne registre Republike Srbije fotokopiju lične karte, ukoliko je domaći državlјanin ili fotokopiju pasoša, ukoliko je stranac, a da pri tome na osnivanje doo neće uticati postojanje statusa radnog odnosa kod osnivača.
Osnivanje doo iz radnog odnosa sa aspekta radnog prava
Posmatrano sa aspekta radnog prava za osnivanje doo iz radnog odnosa značajno je obratiti pažnju na sledeća dva pitanja:
- Prvo, to je tzv. zabrana konkurencije koja ukoliko je ugovorena može predstavlјati smetnju fizičkom licu za osnivanje doo iz radnog odnosa.
- Drugo, reč je o plaćanju doprinosa za obavezno penzijsko, invalidsko i zdravstveno osiguranje lica koje je u radnom odnosu a pojavlјuje se i kao osnivač doo.
Zabrana konkurencije po Zakonu o radu
Zakon o radu u članovima 161. i 162. predviđa mogućnost da poslodavac i zaposleni ugovorom o radu ugovore uslove zabrane konkurencije.
Zabrana konkurencije predstavlјa nemogućnost obavlјanja određenih poslova, koji su takođe predviđeni ugovorom o radu, od strane zaposlenog, u svoje ime i za svoj račun, kao i u ime i za račun drugih pravnih i fizičkih lica, bez saglasnosti poslodavca.
To su poslovi čijim obavlјanjem zaposleni stiče posebna znanja, kojima stiče širok krug poslovnih partnera ili čijim obavlјanjem dolazi do saznanja koja predstavlјaju poslovnu informaciju ili tajnu.
Ako zaposleni prekrši zabranu konkurencije, poslodavac ima pravo da od zaposlenog zahteva naknadu štete (član 161. stav 4. Zakona o radu).
Klauzula konkurencije se, ako je ugovorena, primenjuje za vreme trajanja radnog odnosa. Međutim, ukoliko dođe do prestanka radnog odnosa zaposlenog, zabrana konkurencije može važiti najduže još dve godine po prestanku radnog odnosa zaposlenog, ako je tako predviđeno ugovorom.
Poslodavac se istovremeno obavezuje da zaposlenom isplati novčanu naknadu o čijoj visini se dogovaraju, odnosno koju ugovaraju. Smisao novčane naknade u ovom slučaju predstavlјa neku vrstu naknade štete koju zaposleni realno trpi, jer ne može u određenom roku da primeni stečena znanja.
Na osnovu prethodno navedenog, klauzula zabrane konkurencije je smetnja za osnivanje doo, koje bi za svoj predmet poslovanja imalo upravo poslove obuhvaćene predmetnom klauzulom.
Zaposleni bi osnivanjem ovakvog društva sa ograničenom odgovornošću prekršio svoju obavezu preuzetu ugovorom o radu, te bi po tom osnovu bio dužan da nadoknadi štetu poslodavcu.
Ugovorena klauzula zabrane konkurencije neće biti smetnja fizičkom licu koje je u radnom odnosu da registruje osnivanje doo ako društvo koje osniva nema za predmet svog poslovanja poslove obuhvaćene ugovorenom klauzulom.
Doprinosi za obavezno socijalno osiguranje
Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje u članu 6. stav 1. tačka 15. propisuje da je osnivač, odnosno član privrednog društva osiguranik – fizičko lice, koje radi u privrednom društvu čiji je osnivač odnosno član, bez obzira da li je sa privrednim društvom zasnovalo radni odnos.
Pod radom se, pored radnog odnosa, podrazumeva i predstavlјanje i zastupanje privrednog društva na osnovu upisa u registar nadležnog organa, kao i obavlјanje poslovodstvenih ovlašćenja i poslova upravlјanja u skladu sa zakonom kojim se uređuje položaj privrednih društava.
Zakon o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje u članu 7. stav 1. tač. 1. i 7. određuje da je obveznik doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje fizičko lice – zaposleni, kao i osnivač, odnosno član privrednog društva. Odredbom člana 12. stav 1. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje propisano je da kada osiguranik ostvaruje prihode po više različitih osnova (radni odnos, samostalna delatnost, ugovori i dr), doprinos za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje obračunava se i plaća po svim tim osnovima, do iznosa najviše godišnje osnovice doprinosa.
Osnovica doprinosa za osnivače, odnosno članove privrednog društva, prema odredbi člana 23. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje je najmanje najniža mesečna osnovica. Najnižu mesečnu osnovicu doprinosa čini iznos od 35% prosečne mesečne zarade u Republici isplaćene u prethodnom kvartalu za koji su objavljeni podaci republičkog organa nadležnog za poslove statistike, ako ovim zakonom nije drukčije određeno. Iznos najniže mesečne osnovice, utvrđuje i objavljuje ministar nadležan za poslove finansija, a primenjuje se od prvog u narednom mesecu po objavljivanju tog iznosa.
Izuzetno osnovica doprinosa za osnivače, odnosno članove privrednog društva koji su zasnovali radni odnos sa privrednim društvom čiji su osnivači, odnosno članovi je zarada odnosno plata i naknada zarade, odnosno plate u skladu sa zakonom koji uređuje radne odnose, opštim aktom i ugovorom o radu, odnosno rešenjem nadležnog organa.
U slučaju kada je osnovica doprinosa na koju se obračunavaju i plaćaju doprinosi viša od najviše mesečne osnovice doprinosa, obračun i plaćanje doprinosa vrši se na najvišu mesečnu osnovicu doprinosa, saglasno odredbi člana 41. stav 1. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje.
Najvišu godišnju osnovicu doprinosa, saglasno članu 43. stav 1. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, čini petostruki iznos prosečne godišnje zarade u Republici isplaćene u godini za koju se obračunavaju i plaćaju doprinosi.
Imajući u vidu navedene zakonske odredbe, u slučaju kada osiguranik ostvaruje prihode po više osnova (radni odnos, samostalna delatnost, ugovori i dr), doprinos za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje obračunava se i plaća po svim tim osnovima, do iznosa najviše godišnje osnovice doprinosa. U slučaju kada osnivač privrednog društva koji u njemu ne radi u smislu odredbe člana 6. stav 1. tačka 15. Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje, te ne ostvaruje ni naknadu (ugovorenu naknadu) za svoj rad, onda isti neće biti obveznik plaćanja doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje po tom osnovu.
Zaključak
Uzimajući u obzir prethodno navedeno može se zaključiti da sa aspekta kompanijskog prava, pravilo je da postojanje radnog odnosa kod osnivača nije relevantno za osnivanje doo.
Međutim, sa aspekta radnog prava, potrebno je proveriti da li u ugovoru o radu postoji zabrana konkurencije. Ukoliko je nema ili ako predmet poslovanja društva sa ograničenom odgovornošću ne korespondira sa opisom poslova iz predmetne klauzule o zabrani konkurencije, onda ni ona neće predstavlјati smetnju za osnivanje doo.
Kada je u pitanju plaćanje doprinosa za obavezno socijalno osiguranje, ukoliko se osnivač, koji ima status zaposlenog, na bilo koji način angažuje u novoformiranom društvu, postojaće obaveza plaćanja doprinosa po osnovu članskog statusa.
Saznajte više:
Pravni okvir za osnivanje firme »
Dokumentacija potrebna za osnivanje firme »
Upis i promena podataka privrednog društva »
Postovana Dragana, Da li zaista pripajanje jedne doo firme u drugu traje dva meseca? Ako je tako, Da li je mozda onda spajanje dve doo firme brza opcija?
Vladimir
Poštovani Vladimire,
Spajanje dva doo privredna društva, kao i pripajanje jednog doo privrednog društva drugom isto predstavlja statusnu promenu i za njenu realizaciju je, kao i za realizaciju svih ostalih statusnih promena potrebno ispuniti sve zakonske uslove i rokove. Prema odredbama Zakona o privrednim društvima nacrt ugovora o statusnoj promeni, odnosno nacrt plana podele društvo se objavljuje na internet stranici registra privrednih subjekata Agencije za privredne registre Republike Srbije 60 dana pre dana održavanja sednice skupštine na kojoj se donosi odluka o statusnoj promeni.